Wrzodziejące zapalenie jelit [colitis ulcerosa] rozwija się głównie w obrębie błony śluzowej jelita, a pierwsze objawy mogą się pojawiać w odbytnicy. Rozlane zmiany zapalne, przekształcają się stopniowo w bolesne owrzodzenia. Ze względu na ryzyko onkologicznych powikłań, pacjenci powinni być objęci stałą opieką lekarską i diagnostyką, zwłaszcza w razie powikłań ze strony wątroby i dróg żółciowych.
Dominującym objawem colitis ulcerosa jest biegunka, często krwista. Stolec może być oddawany często (nawet 9 razy na dobę), ale o małej objętości, co jest wynikiem zmian zapalnych w odbytnicy. Często obserwuje się również: ból brzucha (zwykle w dolnej części brzucha po lewej stronie lub w odbytnicy), osłabienie jak też zmniejszenie masy ciała.
Leczenie żywieniowe jest jednym z elementów terapii pacjentów chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego [WZJG], przy czym specyfika żywienia zależy od etapu choroby i jej przebiegu. Standardowe zalecenia dotyczące żywienia pacjentów po ustąpieniu ostrych objawów przewidują dietę łatwostrawną, niskotłuszczową z ograniczeniem błonnika pokarmowego.
Rekomendowana jest eliminacja produktów wzdymających, ostrych przypraw, cukru rafinowanego, mocnej kawy i herbaty czy surowych owoców. Posiłki powinny być spożywane często i w małych ilościach, nawet 5-6 razy na dobę .
W
ciężkich oraz średnich rzutach stanu zapalnego jelita surowe owoce i warzywa
należy zamienić na gotowane oraz rozdrobnione. W
czasie zaostrzenia konieczne jest także odstawienie słodkiego mleka,
ponieważ może ono nasilać biegunkę. Wskazane za to będzie spożywanie mlecznych
produktów fermentowanych.
W okresie po zaostrzeniu, gdy chory zaczyna wracać do normalnego odżywiania,
dieta na WZJG powinna być rozszerzana stopniowo. W początkowym okresie poleca
się przede wszystkim słabą herbatę, napary z rumianku i mięty, kleiki z ryżu,
kaszy pszennej lub przetartych płatków owsianych, sucharki oraz czerstwe białe
pieczywo. Gdy dieta taka jest dobrze tolerowana, jadłospis można rozszerzyć o
soki owocowe, gotowane warzywa (np. puree z marchewki), ryż, ziemniaki
gotowane, pszenne makarony, chude mięso gotowane (najlepiej drobiowe oraz z
królika), a także twarogi i ryby. Tłuszcze takie jak masło, margaryny, oleje
roślinne, tłuste mięsa czy sery żółte wprowadzane są do diety jelitowej na
samym końcu.
Rekomendowana jest eliminacja produktów wzdymających, ostrych przypraw, cukru
rafinowanego, mocnej kawy i herbaty czy surowych owoców. Posiłki powinny być
spożywane często i w małych ilościach, nawet 5-6 razy na dobę.
Na
diecie w zaostrzeniu colitis ulcerosa
z produktów zbożowych można jeść sucharki, czerstwe białe pieczywo oraz ryż. Z
warzyw wskazane są przede wszystkim ziemniaki, dynia, marchew oraz pomidory bez
skórki. Warzywa można spożywać po ugotowaniu i rozdrobnieniu. Z owoców przy
wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego najlepiej wybierać banany oraz jabłka,
które można spożywać po ugotowaniu lub upieczeniu.
Dozwolone są również drobne owoce pestkowe, najlepiej przetarte. Z mleka i
produktów mlecznych najlepsze będą chude sery twarogowe i jogurty. Chory może
spożywać również mleko i jego przetwory, jeżeli są dobrze tolerowane.
Dozwolone są niewielkie ilości masła, a także oliwy i olejów roślinnych
dodawanych do potraw w postaci surowej. Przy wrzodziejącym zapaleniu jelita
grubego można jeść jaja gotowane na miękko, wskazane są również omlety na
parze. W okresie zaostrzenia wrzodziejącego
zapalenia jelita grubego z mięsa polecany jest głównie drób – kurczak, indyk, a
także chuda wołowina, cielęcina i mięso z królika. Chory może spożywać chude
wędliny, głównie drobiowe, a także szynkę czy polędwicę. Z ryb dozwolone są
chude gatunki, takie jak sandacz czy szczupak. Ryby można przygotowywać poprzez
pieczenie w folii lub gotowanie. Dozwolona jest gorzka czekolada,
galaretki oraz kisiele. Posiłki dla osoby z WZJG powinny być przygotowywane za
pomocą technik takich jak gotowanie, duszenie bez wcześniejszego obsmażania
oraz pieczenie w folii. Dania doprawiać można za pomocą łagodnych przypraw i
ziół.
Przy stanie zapalnym jelita grubego dieta powinna wykluczać razowe pieczywo oraz grube kasze i grube, razowe makarony. Niewskazane są płatki zbożowe z pełnego ziarna. Bezwzględnie zakazana jest kapusta i warzywa kapustne, suche nasiona roślin strączkowych, surowa cebula, czosnek i buraki. Niezalecana jest także papryka, rzodkiewki, ogórki i wszelkie marynaty, w tym oliwki w zalewie octowej. Na skutek uszkodzenia śluzówki jelita przez toczący się proces zapalny często dochodzi u chorych do zmniejszenia aktywności enzymu – laktazy. Stąd typowa u chorych z WZJG nietolerancja laktozy. Gdy produkty takie są źle tolerowane, chory powinien wykluczyć z diety mleko i produkty mleczne, takie jak śmietana, kwaśne sery i sery podpuszczkowe. Przy owrzodzeniu jelita nie można jeść smalcu, słoniny i innych tłuszczów zwierzęcych. Dieta w zapaleniu jelit wyklucza tłuste gatunki mięs oraz produkty mięsne wysokoprzetworzone, takie jak parówki, konserwy czy pasztety. Niewskazane są również smażone oraz tradycyjnie duszone potrawy z mięsa, drobiu i ryb. Chory powinien wykluczyć z jadłospisu ostre potrawy i ciężkie, tłuste sosy. Zakazana jest jajecznica smażona na tłuszczu, jaja gotowane na twardo, smażone i faszerowane. Chory bezwzględnie wykluczyć powinien mocną kawę, herbatę, napoje gazowane i alkohol. Unikać należy również wyrobów cukierniczych, przetworów owocowych z dodatkiem cukru lub miodu, a także tortów i ciast z kremami. Dieta w zaostrzeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego eliminuje soki owocowe oraz warzywne. Znajdujące się w nich cukry mogą podlegać fermentacji, powodując rozdęcia jelit.
