Ocena stanu odżwienia chorych z niewydolnością nerek

Jak można ocenić stan odżywienia chorych z przewlekłą niewydolnością nerek? Całościowa ocena stanu odżywienia chorych z niewydolnością nerek nie jest prosta. U pacjentów z ostrą niewydolnością nerek temu zagadnieniu nie poświęca się zbyt wiele uwagi wychodząc z założenia, że krótki czas trwania niewydolności i ścisła (lub ze znacznymi ograniczeniem podaży białka i niektórych składników mineralnych) dieta nie spowodują niekorzystnych następstw. Jedynym widocznym skutkiem takiego postępowania będzie wyraźny ubytek masy ciała chorego po kilku lub kilkunastu dniach leczenia. Powrót funkcji nerek oraz stopniowe znoszenie ograniczeń dietetycznych pozwolą na odrobienie strat w stosunkowo krótkim czasie. U chorych z niewydolnością przewlekłą ocena stanu odżywienia jest jednym z najważniejszych elementów oceniających prawidłowość naszego postępowania i skuteczność leczenia. Prawidłowość odżywienia pacjenta można ocenić na podstawie: wzrostu, ciężaru ciała, procentu niedoboru ciężaru ciała do wzrostu, a w niektórych przypadkach do wieku, grubości fałdu skórnego nad mięśniem trójgłowym ramienia, na brzuchu i pod łopatką. Dobrym wykładnikiem antropometrycznym stanu odżywienia jest ocena masy mięśniowej, której prostym pomiarem jest obwód ramienia. Dla niektórych potrafiących to zrobić, doskonałym wykładnikiem stanu odżywienia jest ocena całkowitej wody ustroju oraz procentowa zawartość tkanki tłuszczowej. Stan odżywienia można ponadto ocenić na podstawie wyników badań laboratoryjnych krwi. Najważniejszymi kryteriami oceny są: ·       stężenie białka, a szczególnie stężenie albumin we krwi, które u chorych z przewlekłą niewydolnością nerek są najbardziej stabilnym biochemicznym wykładnikiem stanu odżywienia, stężenie transferyny (białka wiążącego żelazo w surowicy), stężenie dopełniacza (białka uczestniczącego w reakcjach odpornościowych organizmu), zachowanie się stężeń poszczególnych aminokwasów(cząsteczek budulcowych białek).   U nieprawidłowo odżywiających się chorych z przewlekłą niewydolnością nerek może dojść do zaburzenia proporcji w stężeniach aminokwasów. O prawidłowym odżywianiu tych chorych i właściwej podaży białka w ich diecie będą mówiły stężenia mocznika - wysokie przy wysokiej podaży i niskie przy stosowaniu diety ubogo białkowej. Wysokie stężenia fosforu i  potasu obserwuje się u pacjentów spożywających duże ilości białek. Szczegółowe parametry rutynowej kontroli stanu odżywienia chorych z niewydolnością nerek przedstawiono poniżej. Parametry rutynowej oceny stanu odżywienia u pacjentów z ostrą i przewlekłą niewydolnością nerek SKŁADNIKI ODŻYWCZE dobowa podaż składników odżywczych: białka, węglowodanów, tłuszczów, kalorii, składników mineralnych, witamin, płynów. BADANIA ANTROPOMETRYCZNE wzrost, tempo wzrostu (dzieci) ciężar ciała, % niedoboru ciężaru ciała dla wieku, stosunek ciężaru ciała do wzrostu grubość fałdu nad mięśniem trójgłowym ramienia i pod łopatką (wielkość rzeczywista i % wartości standardowej) BADANIA LABORATORYJNE KRWI stężenia białka całkowitego, albumin, transferyny stężenia w osoczu krwi mocznika i kreatyniny stężenia sodu, potasu, chlorków, wodorowęglanów, wapnia, fosforu nieorganicznego, magnezu stężenia glukozy (na czczo), trójglicerydów, cholesterolu i lipoprotein o dużej gęstości INNE BADANIA klirensy endogennej kreatyniny i mocznika, objętość wydalonego moczu badania radiologiczne układu kostnego (wiek kostny, cechy osteoporozy) Zaburzenia odżywiania chorych z niewydolnością nerek mogą być także następstwem nieprawidłowej przemiany cukrów i tłuszczów. Chorzy z przewlekłą niewydolnością nerek gorzej tolerują cukry. Przyczyną jest zmniejszona wrażliwość ich komórek na insulinę. Po spożyciu znacznych ilości węglowodanów, poziom cukru we krwi u tych pacjentów może przez dłuższy czas być podwyższony. Metabolizm tłuszczów u chorych z przewlekłą niewydolnością nerek nadal nie jest w pełni wyjaśniony. Większość dializowanych pacjentów ma podwyższone poziomy trójglicerydów, wolnych kwasów tłuszczowych i cholesterolu. Zaburzenia te przyspieszają rozwój zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. Zatrucie mocznicowe wywołane przewlekłą niewydolnością nerek, przypomina jeden wielki chaos metaboliczny z równoczesnym uruchomieniem przez organizm szeregu procesów przystosowawczych. Dializoterapia skutecznie znosi wiele objawów toksemii mocznicowej - ale nie wszystkie! Stosowanie właściwej diety - jak wykazały to najnowsze badania - ma zasadnicze znaczenie w utrzymaniu dobrego stanu zdrowia i w zmniejszaniu zatrucia mocznicowego u wszystkich chorych z upośledzoną funkcją nerek>. Warto zatem poświęcić diecie znacznie więcej uwagi. Interpretacja idealnej masy ciała: kobiety 154cm wzrostu: waga: 45,5 kg plus 2,3kg na każde dodatkowe 2,5cm wzrostu Mężczyźni 156cm wzrostu: waga: 48,3 kg plus 2,7kg na każde 2,5cm wzrostu BMI (wskaźnik masy cała) = masa ciała[kg]/wzrost2[m2] • norma 20-24,9 • niedożywienie < 18,5 • nadwaga 25-29,9 • otylość >= 30 kg/m Interpretacja wg. WHO - <20 może wystapić niedożywienie - 20-25 najmniejsze ryzyko zwiększonej umieralności - 25-30 mogą wystąpić problemy zdrowotne związane z nadwagą -30-40 otyłość z konsekwencjami zdrowotnymi ->40 otyłość dużego stopnia - zagrożenie życia