Przegląd wybranych diet pod kontem niealkoholowego stłuszczenia wątroby

Wpływ diety śródziemnomorskiej

Wyniki badań populacyjnych dostarczają dowodów, że stosowanie śródziemnomorskiego modelu żywienia wpływa na poprawę profilu lipidowego oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych .

W badaniach klinicznych udowodniono, iż w istotny sposób wpływa na obniżenie poziomu trójglicerydów, których kumulacja przyczynia się do rozwinięcia procesu stłuszczenia wątroby.

Śródziemnomorski model żywienia polega na zwiększeniu ilości spożywanych warzyw, owoców, produktów pełnoziarnistych, orzechów, roślin strączkowych oraz oliwy  z oliwek. Dozwolone są niewielkie ilości drobiu, czerwonego mięsa, ryb oraz czerwonego wina. Dieta śródziemnomorska obfituje w jednonienasycone kwasy tłuszczowe i błonnik, a zalecane produkty spożywcze charakteryzują się niskim indeksem glikemicznym. Stosowanie  śródziemnomorskiego modelu żywienia jest korzystnym rozwiązaniem dla pacjentów z NAFLD ze względu na wysoki udział w diecie produktów bogatobłonnikowych i białka pochodzenia roślinnego oraz niskie spożycie węglowodanów prostych o wysokim indeksie glikemicznym.

Wpływ diety Śródziemnomorskiej na wybrane wskaźniki u pacjenta z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby

Wpływ diety Ornisha

Dieta Ornisha jest stosowana w celu prewencji oraz leczenia chorób sercowonaczyniowych. Program żywieniowy wg Ornisha polega na radykalnej zmianie stylu życia.

Szczególnie zalecane są produkty obfitujące w bioflawonoidy i izoflawony.  Przykładem są czarne borówki, zawierające antocyjany o korzystnym wpływie
na procesy myślowe, pomidory, obfitujące w likopen oraz imbir zawierający związek
o nazwie gingerol, który wpływa na obniżenie ciśnienia

tętniczego krwi. Dozwolone są ograniczone ilości beztłuszczowych produktów mlecznych oraz niskotłuszczowe produkty otrzymywane przemysłowo, takie jak

ubogotłuszczowe napoje na bazie jogurtu. Należy wyeliminować mięso, ryby, orzechy, awokado, oliwę, cukier oraz alkohol.

Dieta Ornisha nie jest optymalnym postępowaniem żywieniowym dla pacjentów
z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby. Zalecenia żywieniowe obejmują wyeliminowanie olejów oraz ryb będących źródłem wielonienasyconych oraz jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, które wpływają korzystnie na przebieg niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby. Kwasy tłuszczowe omega-3 oraz MUFAs przyczyniają się do obniżenia poziomu insulinooporności, poprawy profilu lipidowego oraz zmniejszenia procesu zapalnego. Ponadto, produkty otrzymywane
na skalę przemysłową, dozwolone w diecie Ornisha zawierają znaczne ilości cukrów prostych, których nadmierne spożycie powoduje wzrost magazynowania trójglicerydów w wątrobie u pacjentów z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby.

Dieta Atkinsa

Dieta Atkinsa jest modelem żywieniowym, w którym spożycie tłuszczu i białka kształtuje się na wysokim poziomie, natomiast udział węglowodanów w diecie
jest znikomy (20 g/dobę). W diecie dominuje spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych oraz cholesterolu. Sposób żywienia wg Atkinsa eliminuje warzywa liściaste oraz oleje roślinne. Znacznemu ograniczeniu podlegają również pełnoziarniste produkty zbożowe oraz owoce. Długoterminowe stosowanie diety Atkinsa potęguje ryzyko wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych, zwiększa poziom cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL w surowicy krwi oraz wykazuje niekorzystny wpływ na funkcjonowanie nerek [22, 23, 24]. Stosowanie niskowęglowodanowej diety z wysoką zawartością tłuszczu oraz białka pochodzenia zwierzęcego zwiększa również ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych.

Dieta Atkinsa prowadzi do nagłej utraty masy ciała oraz wprowadza organizm w stan ketozy, co pogarsza przebieg niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby.

Dieta Zone

Celem diety Zone jest poprawa gospodarki węglowodanowej organizmu. Zaleca się spożywanie częstszych, ale mniejszych objętościowo posiłków. Ilość węglowodanów w diecie kształtuje się na poziomie 40% całkowitego zapotrzebowania energetycznego. Tłuszcz powinien stanowić 20–30% całkowitego zapotrzebowania

energetycznego, natomiast białko 40%. Konieczna jest także suplementacja diety olejem rybim w ilości 4 g/dzień. Dieta Zone pozwala na redukcję masy ciała,

wzrost insulinowrażliwości oraz zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Stosowanie diety Zone przez okres 12 miesięcy pozwala na poprawę profilu

lipidowego poprzez wzrost cholesterolu frakcji HDL oraz obniżenie lipoprotein LDL
i stężenia trójglicerydów w surowicy krwi.

Zwiększona podaż jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, spożycie oleju rybiego oraz konsumpcja bogatobłonnikowych produktów o niskim indeksie glikemicznym stanowią istotne elementy postępowania dietetycznego u pacjentów z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby.

Jednocześnie Dieta Zone jest niewskazana dla pacjentów ze współistniejącymi

schorzeniami nerek, ze względu na wysoki udział białka w diecie (40% całkowitego zapotrzebowania energetycznego).

Analizując wpływ stosowania różnych diet na wybrane wskaźniki u pacjentów
z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby, można zauważyć, że najbardziej optymalnym modelem żywieniowym jest dieta śródziemnomorska.

Śródziemnomorski model żywienia, przyjęty przez pacjentów z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby, pozwala na zmniejszenie cech stłuszczenia wątroby. Poprawie ulegają parametry profilu lipidowego, poprzez wzrost cholesterolu frakcji HDL oraz spadek stężenia lipoprotein LDL. Dieta śródziemnomorska przyczynia się również do zmniejszenia procesu zapalnego, a także jest skuteczna w leczeniu poszczególnych elementów patogenetycznych zespołu metabolicznego, będącego niezależnym czynnikiem ryzyka rozwoju niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby.

Diety zgodne z zaleceniami Amerykańskiego Departamentu Rolnictwa, Amerykańskiego Stowarzyszenia Dietetycznego oraz Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego oraz dieta Ornisha nie są optymalnym rozwiązaniem w leczeniu żywieniowym pacjentów z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby.

Powyższe diety charakteryzują się wysoką zawartością węglowodanów w całodziennej racji pokarmowej, co może nasilać proces lipogenezy oraz stymulować syntezę trójglicerydów, prowadząc do nadmiernej kumulacji związków tłuszczowych w obrębie hepatocytów.

Diety Atkinsa oraz Zone charakteryzują się wysoką zawartością białka, co może być szkodliwe dla pacjentów ze współistniejącą hiperurykemią i/lub chorobami nerek. Wysoka zawartość tłuszczu w diecie (zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego) powoduje wzrost stresu oksydacyjnego w mitochondrium endoplazmatycznym oraz przyczynia się do uszkodzenia komórek wątrobowych.

Dieta bogatotłuszczowa (dieta Atkinsa) nasila insulinooporność i potęguje ryzyko rozwoju zaburzeń lipidowych. Ponadto dieta Atkinsa prowadzi do nagłej utraty masy ciała, która nie jest zalecana dla pacjentów z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby z uwagi na możliwość nasilenia cech stłuszczenia komórek wątrobowych oraz pogorszenia przebiegu choroby.

Piśmiennictwo

Bullo M., Lamuela-Raventos R.: Mediterranean diet and oxidation: Nuts and olive oil as important sources of fat and

antioxidants. Curr. Top. Med. Chem., 2011

Nseir W., Nassar F.: Soft drinks consumption and nonalcoholic fatty liver disease. World J. Gastroenterol.,

2010, 16, 21, 2579-2588.

Raszeja-Wyszomirska J., Ławniczak M.: Niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby – nowe spojrzenie. Pol.

Merk. Lek., 2008, 24, 144, 568-571.